Heb jij de neiging om je aangevallen te voelen en in de verdediging te schieten als je kritiek krijgt? Alsof een hongerige leeuw van plan is je met huid en haar te verslinden, strooi je met argumenten, goedpraterij of zelfs beschuldigingen. Nergens voor nodig! Zo voorkom je die acute achterna-gezeten-door-een-leeuw-reactie.
Als er mogelijk gevaar op de loer ligt, wil je oerbrein zich daartegen behoeden. Direct in de aanval of verdediging schieten is dan ook een hartstikke logische reactie. Je hersenen vergelijken elke vorm van gevaar (ook dat ene feedbackpunt) met de hongerige leeuw waar onze voorouders eeuwen geleden mee te maken krijgen. En dus maakt je brein automatisch adrenaline, cortisol en andere stresshormonen aan.
Je brein denkt maar één ding: wegwezen, terugvechten of bevriezen.
Je bent dus zeker niet de enige die de neiging heeft zich door feedback aangevallen te voelen. Kritiek ontvangen is voor veel mensen een uitdaging. Uit onderzoek van Dr. John Gottman blijkt dat kritiek zelfs een van de vier belangrijkste voorspellers is voor scheiding of ongelukkig zijn in een relatie. Om het nog erger te maken: ook jezelf verdedigen is een van die vier wil-je-niet-in-je-relatie-factoren. Op het werk ook liever niet trouwens.
Dat persoonlijk aangevallen voelen komt bij ieder persoon weer anders tot uiting. Een paar voorbeelden van reacties:
- Je ontkent de feedback in alle toonaarden (‘Oh, dat had ik helemaal niet door.’)
- Je probeert het goed te praten (‘Dat bedoelde ik natuurlijk niet zo.’)
- Je valt de ander aan om jezelf te verdedigen. (‘Jij geeft ook altijd mij de schuld.’)
- Je neemt direct alle schuld op je, misschien wel meer dan nodig is. (‘Ja, ik heb het helemaal verpest. Sorry, sorry, sorry!’)
- Je reageert cynisch of sarcastisch. (‘Jij maakt zeker nooit een fout?!’)
Waarom is aanvallen en verdedigen dan niet handig?
In elk van die situaties komt het op min of meer hetzelfde neer: een inhoudelijk gesprek zit er nu niet in, omdat jij de confrontatie – al vechtend, wegduikend of stokstijf stilstaand – uit de weg gaat.
Dat is zonde. Feedback is nooit een persoonlijke aanval; veel feedbackgevers geven het met de beste bedoelingen. Ze hebben waarschijnlijk gewikt en gewogen of ze wel feedback wilden geven. Hoe jammer is het dan als jij een mogelijk zinvol inhoudelijk punt met een knuppel de grond in slaat, het ene oor in en het andere uit laat gaan of als je direct in de ‘Ik doe het ook nooit goed!’-gedachten schiet.
Allemaal oer-reacties die je niet gaan helpen in je werkzame leven! Wat je wél helpt? Deze 5 stappen. Oh ja, en het boek ‘Elke Dag Om 15:00 Uur Klaar’. Daarin lees je allerlei timemanagement-tips waarmee je je stressniveau überhaupt een stuk omlaag krijgt. Helpt ook mee om je oerbrein te temperen!
Je minder snel aangevallen voelen? 3 redenen!
Heb je snel last van je aangevallen voelen of je gekwetst voelen? Om drie redenen is het handig om kritiek te kunnen ontvangen zonder je persoonlijk aangevallen te voelen.
- Feedback kun je zien als gratis suggesties om jezelf, je prestaties en je samenwerking te verbeteren. Maar als jij je persoonlijk aangevallen voelt, sluit je daarmee alle deuren om maar iets van de feedback op te steken. Een gemiste kans!
- Als je je snel aangevallen voelt, ben je minder fijn gezelschap voor anderen. Andere mensen zullen eerder behoedzaam zijn in jouw buurt, op een afstandje blijven of voortaan waardevolle feedback inslikken. Ze zijn bang bij jou een gevoelige snaar te raken en gaan de confrontatie liever niet aan.
- Als jij nu denkt ‘Ik voel me snel aangevallen’, weet dat feedback nooit een persoonlijke aanval is. Het gaat over wat je doet, hoe je het doet, wat je zegt, etc. Als je de neiging hebt je persoonlijk aangevallen te voelen door feedback, komt dat misschien door oude ervaringen, niet door wat de ander zegt.
Hoe ga je tactischer om met kritiek?
Wat werkt in een gelukkige relatie, werkt ook op de werkvloer. Althans, als het om feedback geven en ontvangen gaat. Jezelf verdedigen, je door het minste of geringste gekwetst voelen werkt niet. Dus denk jij ‘Ja, ik voel me snel aangevallen’? Deze 5 tips gaan je helpen.
Tip 1. Adem in, adem uit (op deze manier!)
Neem een mini-break nadat je de feedback hebt gekregen, kom even op adem en kom er dan op terug. Dan hebben de cortisol- en adrenaline-overdosis je lichaam weer verlaten en kun je vanuit je ratio in plaats van vanuit je mogelijk gekrenkte ego reageren.
Wat helpt om de woorden waardoor je je gekwetst voelt meer los te laten? Laat de feedback even bezinken. Volgens Jo Ilfeld, CEO van Incite to Leadership en professor in leiderschapsintelligentie, helpt het om één keer snel in te ademen en vervolgens gefocust lang uit te ademen.
Lastige feedback ontvangen? Adem één keer snel in en heel langzaam uit. Dat helpt je stressmechanismen te temperen.
De langere uitademhaling zorgt ervoor dat je parasympatisch zenuwstelsel wordt geactiveerd. Dit geeft rust en ontspanning, en beschermt jezelf tegen het vechten-vluchten-bevriezen-mechanisme.
Tip tussendoor
Over even op adem komen gesproken, een kleine break in dit artikel: volg jij Tijdwinst.com eigenlijk al op Instagram? We delen interessante tips over onder meer feedback geven en ontvangen, je tijd efficiënt indelen en professioneel overkomen op de werkvloer. Altijd leuk voor tussendoor!
Dit bericht op Instagram bekijken
Tip 2. Kijk verder dan de woorden
Ongetwijfeld kunnen sommige mensen op je werk soms wat zwart-wit uit de hoek komen. Die ene collega met het hart op de tong floept er misschien een ongenuanceerd synoniem uit dat wel wat subtieler had gekund. Maar het is belangrijk om je niet op één woord vast te pinnen. Kijk verder dan hoe de feedback is verwoord.
Kijk kritisch naar de inhoud. Wat zegt je collega nu precies? Zit daar een kern van waarheid in? Is hij de aangewezen persoon om deze feedback te geven? Kun je er iets mee?
Kijk verder dan het idee van je gekwetst voelen en probeer te zoeken naar de kern van de feedback waar je wellicht wel iets uit kunt halen.
Tip 3. Bevestig de feedback
Laten we van het goede uitgaan: je collega geeft je feedback omdat hij je verder wil helpen. Voordat je überhaupt reageert op de feedback, is het verstandig om goed te luisteren. Actief luisteren het liefst. Dus laat de ander uitpraten, vraag door als je iets niet snapt en vat uiteindelijk samen wat de ander heeft gezegd. Dat kan er bijvoorbeeld als volgt uitzien:
‘Dus als ik het goed begrijp, vind je het vervelend dat ik je vraag negeerde tijdens de meeting. Waarom gaf dat je zo’n vervelend gevoel?’
Of:
‘Dus het stoort je dat ik de nieuwsbrieftekst niet eerst bij jou heb gecheckt. Waarom had je dat liever anders gezien?’
Als je je direct aangevallen voelt door feedback, sla je in feite de deur dicht om over de feedback in gesprek te gaan. Door eerst te bevestigen dat de ander dit vindt en dat hij er een reden voor heeft, open je de deur voor een gesprek en geef je het gevoel dat je naar de feedback luistert.
De feedback bevestigen en doorvragen kun je trouwens ook doen als je het niet volledig met je collega eens bent. Je hoeft het niet roerend met elkaar eens te zijn om enkel te luisteren.
Tip 4. Wees nieuwsgierig
Feedback geven aan een ander is geen makkie. De drempel voor mensen om feedback te geven ligt vaak vrij hoog. Als het zo simpel was geweest om je feedback in een constructief jasje te gieten, was het bij onze training feedback geven waarschijnlijk akelig stil geweest de laatste jaren (wat niet het geval was!). Dus in plaats van te reageren op de feedback, stel eerst vragen om te ontdekken welke doordachte boodschap er wellicht achter schuilgaat.
Dat helpt je trouwens ook om de feedback niet te zwart-wit te zien. Volgens Christopher Whitnall, managing director bij een bedrijf in managementtrainingen, is er nog een voordeel. Als je manager bijvoorbeeld zegt ‘Je rapport was niet heel doordacht’, dan maak je daar misschien van dat je de plank compleet hebt misgeslagen. Maar zodra je informeert naar concrete voorbeelden, ontdek je waarschijnlijk dat het zo ernstig nog niet is én krijg je feedback waar je iets mee kunt.
Stel bijvoorbeeld dit soort vragen:
- ‘Waarom vind je dat?’
- ‘Kun je daar een voorbeeld van geven?’
- ‘Kun je vertellen waar dat gevoel vandaan komt?’
- ‘Waarom raakt dat je zo?’
- ‘Hoe zou ik het anders kunnen aanpakken?’
- ‘Wat zou je liever zien voor gedrag?’
Daarmee laat je 1) blijken dat je de feedback waardeert, 2) kom je meer te weten voordat je je conclusies trekt, 3) kun je het maximale uit de feedback halen. Dus vraag, vraag, vraag.
Trouwens, heb je de feedback per e-mail of WhatsApp ontvangen? Plan dan een (digitale) meeting met je collega. Via e-mail is het vaak lastig om de boodschap achter de woorden te ontcijferen. (Digitaal) face-to-face-contact geeft meer prijs dan een enkele emoji.
Tip 5. Haal eruit wat erin zit
Als je de feedback volledig hebt uitgeplozen, dan is het aan jou wat je ermee doet. Laat een enkel ongenuanceerd synoniem los en kijk wat je met de rest van de boodschap kunt. Kun je uit de feedback een verbeterpunt halen? Of kom je toch tot de conclusie dat je er weinig mee kunt?
Vraag eventueel je collega om een passende oplossing of ga daarover samen in gesprek. Laat het ook weten als je helder hebt bij wat je met de feedback gaat doen. Of – nog beter – als je eenmaal een eerste stap hebt gezet.
En voel jij dat een excuus voor deze situatie wel op zijn plek is? Spreek dan een welgemeend ‘sorry’ uit. Dat ene excuuswoord kan wonderen verrichten. In onderzoek naar mensen die hun miskoop retourneren, blijkt dat miskoop-kopers zelfs meer waarde hechten aan een excuus dan aan het terugkrijgen van hun aankoopbedrag.
Dus: wat te doen als je je aangevallen voelt?
‘Ik voel me snel aangevallen’ is een gedachte, niet een in beton gegoten waarheid. Jij kunt ervoor zorgen dat je voortaan meer open staat voor feedback. Volg daarvoor deze 5 stappen als je kritiek krijgt:
- Neem de tijd om diep in en uit te ademen.
- Kijk verder dan de woorden, let op de inhoud.
- Bevestig hoe de ander zich nu voelt.
- Stel vragen totdat je de feedback helemaal begrijpt.
- Kijk wat je met de feedback kunt en maak er gebruik van.
Nog betere gesprekken voeren? Een cursus gesprekstechnieken leert ‘t je
Wil je helemaal af van het persoonlijk aangevallen voelen? En wil je leren om effectieve gesprekken te voeren, constructieve feedback te geven en een prettige gesprekspartner te zijn? Onze cursus gesprekstechnieken (online en op locatie, met of zonder je collega’s) leert je alles wat je nodig hebt.
Je leert tijdens deze cursus onder andere helder communiceren, je verbale en non-verbale communicatie strategisch inzetten, gerichte vragen stellen, goed luisteren, de regie nemen én omgaan met weerstand zonder je uit het veld te laten slaan. En zonder oer-reactie.
