Stuur je een team aan, voer je regelmatig (moeilijke) gesprekken met je medewerkers of heb je een grote afdeling onder je hoede, dan is een verhit gesprek je vast niet onbekend. Soms wil je je punt maken – en met een beetje agressie maak je ‘m extra duidelijk, nietwaar? Helaas zit de vork niet zo in de steel. Agressief gedrag op de werkvloer moet je héél gauw herkennen en op deze manier voorkomen.
Wat komt aan bod:
- Wat is agressieve communicatie?
- Wat zijn de kenmerken van agressieve communicatie?
- Wat zijn de oorzaken van agressieve communicatie?
- Wat zijn de gevolgen van agressieve communicatie op de werkvloer?
- Tip: herken het verschil tussen agressief en assertief
- Hoe word je bewust van je eigen communicatiestijl?
- Welke technieken helpen agressieve communicatie te verminderen?
- Hoe kan de Roos van Leary je hierbij helpen?
- Nog meer tips nodig? Volg een training!
- Conclusie
- Veelgestelde vragen over agressieve communicatie
Wat is agressieve communicatie?
Je geeft je medewerkers geen draai om hun oren als ze een deadline niet halen en ook heb je nog nooit een tik uitgedeeld. Dan ben je geen agressieve collega of leidinggevende, toch? Helaas zit het niet zo. Agressieve communicatie vind je in heel veel soorten en maten – en de kans is groot dat jij, wanneer je je punt wil maken, je vingers brandt aan één van deze voorbeelden. Geloof ons: dit gaat je team absoluut niet extra laten floreren. Wil jij van het bedrijf waar je werkt een succesvolle, gezellige en inspirerende omgeving maken, dan hoort agressieve communicatie daar niet thuis.
De betekenis van agressief: iemand is geneigd tot aanvallen, heftige confrontaties of het gebruiken van geweld, om bepaalde doelen te behalen. Dit hoeft niet altijd fysiek, maar kan ook verbaal. Dit vijandige en intimiderende gedrag gaat gepaard met weinig tot geen respect en komt vaak voort uit woede, frustratie of dominant gedrag.
Wat zijn de kenmerken van agressieve communicatie?
De kans is groot dat je bij agressie al gauw denkt aan hooligans of boze alcoholisten die slaan, schoppen of spugen. Maar agressieve communicatie kent veel soorten en maten. Je vindt het namelijk regelmatig op de werkvloer – en dan komt er geen geweld aan te pas.
Agressieve communicatie kun je herkennen aan de volgende verbale- en non-verbale kenmerken:
- “Je moet…”, “Wie zijn schuld is dat?” en “Omdat ik het zeg.” Oftewel, iemand komt controlerend of dominant over.
- Gebalde vuisten, neusvleugels die uitzetten, op de tafel slaan of met een vinger wijzen. Oftewel, lichamelijke kenmerken.
- Gevoelens van de ander? Daar wordt geen rekening mee gehouden. Sterker nog, er wordt totaal niet naar geluisterd.
- Een stem wordt verheven. Er wordt nog net niet geschreeuwd.
- Een stem wordt verheven, soms zelfs tot schreeuwen aan toe. Dit gebeurt om de ander te intimideren en de overhand te krijgen in het gesprek.
- Kritiek en beschuldigingen vliegen over tafel. Agressieve communicatie gaat vaak gepaard met harde aanvallen, waarbij de ander de schuld krijgt.
- Sarcasme en cynisme zijn veelgebruikte wapens. Deze opmerkingen dienen om de ander te kleineren of belachelijk te maken.
- Respect? Empathie? Dat is ver te zoeken. De mening en gevoelens van anderen worden genegeerd of als minderwaardig beschouwd.
- Naar de ander luisteren? Dat zit er niet in. Degene die agressief communiceert, onderbreekt vaak en laat weinig ruimte voor een dialoog.
- Dreigementen kunnen op tafel komen, zowel in woorden als in gedrag. Dit dient om de ander onder druk te zetten of te intimideren.
- Boze lichaamstaal is duidelijk zichtbaar: gebalde vuisten, starre houding, wijzen met de vinger. Allemaal signalen van onderhuidse agressie.
- Overmatige assertiviteit overschrijdt de grenzen van anderen. Waar assertiviteit gaat over zelfverzekerd communiceren, gaat agressief gedrag een stap verder door te forceren wat de ander moet doen.
- Empathie ontbreekt volledig. Er is geen begrip of medeleven voor de gevoelens of behoeften van de ander.
Op de werkvloer kan agressieve communicatie op veel verschillende momenten voorkomen. Wij sommen een aantal voorbeelden voor je op:
- Deadline. Wordt een deadline niet gehaald? Dan dreigt een werkgever met ontslag of andere negatieve consequenties.
- Vergadering. Een leidinggevende die kritiek levert op een medewerker door de ander te kleineren of te beledigen in plaats van feedback te geven.
- Openbare vernedering. Een leidinggevende die een fout van een medewerker publiekelijk aan de kaak stelt op de werkvloer (waar iedereen het kan horen). We hebben het hier niet over opbouwende kritiek, helaas.
Wat zijn de oorzaken van agressieve communicatie?
Irritante medewerkers, deadlines die niet gehaald worden of stagiaires die zich om de haverklap ziek melden… Zouden dat triggers zijn voor agressieve communicatie? Het kan, maar vaak is er meer aan de hand. Waar komt agressief gedrag vandaan?
Psychologische factoren
Agressieve communicatie die veroorzaakt wordt door psychologische factoren komt vaak voort uit stress. Sta je onder hoge druk, en ervaar je voor een langere periode stress, dan kan een kort lontje hebben, het gevolg zijn. Ook speelt frustratie een grote rol bij agressieve communicatie. Ervaar je een gebrek aan erkenning of zijn er veel onopgeloste problemen bij jou op de werkvloer? Ai, dan kan dat een oorzaak zijn van jouw agressieve communicatie.
Omgevingsfactoren
Behalve de triggers in je dagelijkse leven, kan ook je opvoeding een rol spelen. Werd agressief reageren bij jou thuis getolereerd? Of wordt er vanuit jouw cultuur op een agressieve manier met elkaar gesproken? Dan is de kans groot dat jij deze manier van communiceren prima vindt. Maar dit geldt helaas niet altijd voor de buitenwereld.
Persoonlijkheidskenmerken
Agressie problemen kunnen ook een grote rol spelen bij deze vorm van communicatie. Zie jij het glas halfvol, heb je een kort lontje en ben je niet de meest positieve persoon op aarde? Dan is je persoonlijkheid misschien wel de oorzaak van jouw agressieve communicatie.
Ook kan agressie ontstaan bij alcoholisten (denk aan die boze alcoholist op straat die zomaar zijn woede-aanval deelt). Daarnaast is agressie bij dementie ook iets wat vaak voorkomt. Agressief gedrag bij dementie kan ontstaan door een combinatie van cognitieve achteruitgang, communicatieproblemen en fysieke ongemakken. Er wordt de laatste tijd dan ook veel gesproken over een dementie en agressie probleem in verpleeghuizen.
Wat zijn de gevolgen van agressieve communicatie op de werkvloer?
Behalve een ongezellige sfeer, zijn er nog flink wat gevolgen op de werkvloer wanneer er agressief gecommuniceerd wordt. Laten we beginnen bij het begin: je communiceert agressief om een bepaalde reden (zoals we hierboven besproken hebben kan dit variëren van een kort lontje tot aan bepaalde frustraties). Ook kan je in de veronderstelling zijn dat jouw agressieve toon je medewerkers nu écht aan het werk zet. Maar we helpen je uit je droom: dat is niet het geval.
Allereerst kan agressieve communicatie jouw medewerkers gestrest laten voelen. Dit is een natuurlijke reactie van iemands lichaam, aangezien het gevoel van dreiging de stressrespons activeert. Voelen je medewerkers zich een lange tijd gestrest, dan kan dit leiden tot gezondheidskwalen. Wat dacht je bijvoorbeeld van een burn-out?
Daarnaast kan agressieve communicatie op de werkvloer zorgen voor verminderde prestaties. Collega’s voelen zich niet op hun gemak, er ontstaan conflicten en het werkplezier daalt. Misschien nemen mensen ontslag of voelen ze zich onveilig op de werkvloer. Minder focus, minder zelfverzekerdheid en een onprettige sfeer: het gaat er allemaal niet voor zorgen dat een team op de werkvloer zal floreren.
Tip: herken het verschil tussen agressief en assertief
Agressief, passief, assertief: het zijn termen die behoorlijk op elkaar lijken. Althans, dat denken mensen vaak. In de praktijk zit er veel verschil tussen deze vormen van communicatie en het is dan ook belangrijk ze uit elkaar te kunnen halen.
We sommen de drie communicatiestijlen inclusief voorbeelden voor je op:
Agressieve communicatie
Bij deze manier van communiceren ga je respectloos met je gesprekspartner om. Vaak ten koste van de behoeften en gevoelens van anderen. Dit kan zowel verbaal agressief als non-verbaal agressief.
Voorbeeld:
“Je begrijpt er echt helemaal niks van. Waarom doe je überhaupt nog moeite?” (inclusief stemverheffing, gebalde vuisten, wijzen en zwaar ademen.)
Assertieve communicatie
Bij assertieve communicatie houd je rekening met jezelf, maar ook met de ander. Je hebt respect voor de rechten en gevoelens van een ander, maar je verliest jezelf niet uit het oog. Je bent open, eerlijk, transparant en creëert wederzijds respect.
Voorbeeld:
“Ik merk dat ik het lastig vind om mijn taken af te krijgen, omdat er vaak onverwachte meetings worden ingepland. Zou het mogelijk zijn om deze beter te plannen of me vooraf te informeren, zodat ik mijn werk beter kan plannen?” (inclusief open houding, rustige en duidelijke stem en oogcontact.)
Passieve communicatie
Bij passieve communicatie is iemand bang om de ander te beledigen. Conflicten worden vermeden door mee te gaan met de (vaak opgedrongen) mening van de ander. Dit wordt gedaan om discussies te voorkomen en een easy fix te kiezen. De gevolgen hiervan zijn dat iemand die passief communiceert zich achteraf ontevreden en gefrustreerd voelt.
Voorbeelden:
“Het is goed, ik kan mijn plannen wel aanpassen als dat beter uitkomt voor jou.” (inclusief oogcontact vermijden, zacht praten en een teruggetrokken houding.)
Ook is passief agressief een manier van communiceren die vaak voorkomt. De betekenis van passief agressief is dat iemand zijn woede, boosheid of frustraties wil uiten, zonder dit op een directe manier te communiceren. Voorbeelden van passief agressief gedrag zijn subtiele (en vaak gemene hints), sarcasme, zwijgen en negeren of zichzelf in de slachtofferrol plaatsen.
Tip: wil je meer leren over communiceren op de werkvloer? Of wil je andere problemen op de werkvloer aanpakken? Volg ons op Instagram om dagelijkse tips te krijgen!
Hoe word je bewust van je eigen communicatiestijl? Ook wel: hoe ontdek je of je een agressieve communicator bent?
Geloof ons, er is niets mis met standvastig, duidelijk en helder je punt maken. Helemaal wanneer je een team aanstuurt. Want duidelijkheid, daar heeft iedereen wat aan. Maar het is mogelijk dat jij niet in de gaten hebt dat je agressief communiceert. Wellicht praat je altijd al op deze manier – en heeft iemand je er nog nooit op gewezen.
Om te ontdekken of jouw communicatie agressief is, dien je stil te staan bij een aantal zaken. Zo herken je je eigen agressieve communicatie:
- Verbaal gedrag. “Jij doet altijd…” of “Jij moet…”, het zijn zinnen die jij regelmatig in de mond neemt. Ook ben je fan van de termen “altijd” en “nooit” om je verhaal extra aan te dikken. Je bent dwingend en beschuldigend. Ook maak je met denigrerende of sarcastische opmerkingen je punt. En wordt je punt niet geaccepteerd, dan verhef je je stem.
- Jouw non-verbale gedrag is niet altijd even gezellig. Vingerwijzen, handen in de zij, en dreigende gebaren: je gebruikt ze om je boodschap duidelijker te maken. Ook ben je niet bang om lang oogcontact te maken en zijn je spieren tijdens een conversatie vaak gespannen.
- De reacties van anderen zijn angstig. Mensen voelen zich gauw geïntimideerd en vermijden het allerliefst een gesprek of discussie met jou. Ook krijg je vaak te horen dat je onvriendelijk overkomt, het gesprek domineert of de ander niet laat uitpraten.
Klinkt dit voor jou niet onbekend, dan is de kans groot dat jij regelmatig een agressieve toon aanneemt in een gesprek. Zelfreflectie kan echter ingewikkeld zijn. Neem daarom een persoon die dicht bij je staat in vertrouwen en vraag eens hoe de ander hiernaar kijkt. Vindt hij of zij ook dat jij op een agressieve manier kan communiceren? Probeer de feedback van een ander goed op te vatten. Zodra je in de gaten hebt hoe je op bepaalde momenten handelt, kun je hieraan werken.
Welke technieken helpen agressieve communicatie te verminderen?
Nu je kunt herkennen dat je communicatiestijl wat aanpassingen nodig heeft, is het slim om bepaalde technieken toe te passen. Om te beginnen: houd een dagboek bij waarin je gedachten en gevoelens opschrijft na belangrijke gesprekken. Door dit regelmatig te doen, zal je mogelijk patronen herkennen.
Vervolgens wordt het tijd om je agressieve communicatie aan te pakken. Dit delen we op in tips om jezelf te beheersen én communicatietechnieken. Dus, hoe kan ik mijn communicatie verbeteren om minder agressief over te komen?
Zelfbeheersingstechnieken
- Mindfulness: de kans is groot dat je denkt dat dit alleen voor geitenwollen-sokken-types is. Dat is niet het geval! Door regelmatig een mindfulness meditatie te doen, word je bewuster van je eigen gedachtes en emoties. Je kunt jezelf door deze oefeningen beter beheersen – en dat is precies wat je nodig hebt.
- Adem diep in tijdens het eerstvolgende incident waarbij je je bloed voelt koken. Wanneer je voelt dat je boos wordt en een woede-aanval op de loer ligt, adem je in door je neus en houdt je dit een paar seconden vast. Vervolgens adem je langzaam uit door je mond. Op deze manier verlaag je je hartslag en kalmeer je je zenuwstelsel. Klinkt overdreven, maar het werkt echt.
- Pauzes nemen tijdens een gesprek is key. Merk je dat je gevoelens de overhand nemen? En beginnen je spieren zich aan te spannen? Vraag om een time-out en stap even uit het gesprek. Loop naar een andere ruimte, drink een glas water en adem rustig in en uit. Je geeft je gedachten de tijd om te ordenen, waarna je weer verder kunt met het gesprek. Op een rustige manier.
Communicatietechnieken
- Actief luisteren is belangrijk om te laten merken dat je om de mening van een ander geeft. Herhaal hier en daar een zin van de ander, zoals: “Wat ik je hoor zeggen is… Klopt deze informatie?” Knik ook regelmatig wanneer de ander aan het woord is. Dit geeft de ander een prettig en kalm gevoel.
- Empathie tonen is een manier om de ander op z’n gemak te stellen. “Ik begrijp dat je het vervelend vindt dat…” Jij begrijpt de gevoelens van een ander. Het gevolg: jullie hebben een emotionele verbinding. En dat maakt een gesprek meteen positiever.
- Stop met jij-boodschappen, maar kies voor een ik-verhaal. “Ik voel me boos als dit gebeurt”, klinkt een stuk minder erg dan: “Jij maakt me altijd boos.” De ander voelt zich een stuk minder aangevallen wanneer je voor de ik-vorm kiest.
- Probeer na een gesprek ook eens te reflecteren. Wat ging er goed en wat had beter gekund? Blijf ook dagelijks de focus leggen op de ademhalingsoefeningen en mindfulness meditaties. Dit is iets wat je moet blijven doen, aangezien je (waarschijnlijk) snel uit je slof kunt schieten. Dat wil niet zeggen dat je niet kan veranderen, je zult er alleen wel wat aan moeten doen.
Hoe kan de Roos van Leary je hierbij helpen?
De Roos van Leary, ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Timothy Leary, is een waardevol model voor het begrijpen en verbeteren van communicatie. Het helpt je inzicht te krijgen in je eigen communicatiestijl en hoe deze de interacties met anderen beïnvloedt. Door de Roos van Leary toe te passen, kun je stappen zetten richting minder agressieve communicatie.
Heb je bijvoorbeeld regelmatig de neiging hebt om dwingend en aanvallend te communiceren, herken je deze gedragingen in de Roos als ‘agressief’ gedrag. Door dit gedrag te plaatsen in de Roos van Leary, krijg je meer inzicht in hoe jouw communicatie overkomt op anderen en hoe dit de dynamiek op de werkvloer kan beïnvloeden.
Merk je dat je vaak in een dominante rol terechtkomt, dan kun je proberen meer samenwerkend gedrag toe te passen. Luister bijvoorbeeld aandachtig naar je gesprekspartner en toon empathie. Dit zal de samenwerking absoluut ten goede doen.
We geven een voorbeeld om te verduidelijken hoe je de Roos van Leary kunt toepassen:
Als je bijvoorbeeld de neiging hebt om dwingend en aanvallend te communiceren, herken je deze gedragingen in de Roos als ‘agressief’ gedrag. Door dit gedrag te plaatsen in de Roos van Leary, krijg je meer inzicht in hoe jouw communicatie overkomt op anderen en hoe dit de dynamiek beïnvloedt.
Stel, je snauwt tijdens een vergadering omdat je absoluut niet blij bent over een rapport. Dit agressieve gedrag leidt tot een gespannen sfeer en maakt de situatie pijnlijk. Door het gedrag in de Roos van Leary te plaatsen, zie je dat je reactie wellicht voortkomt uit een gevoel van frustratie of onmacht. Door voortaan assertiever te communiceren, kun je in plaats van aanvallen, vragen om verduidelijking en samen zoeken naar oplossingen. Op die manier is het een gevalletje, jij blij, zij blij.
Nog meer tips nodig? Volg een training!
Van een dagboek bijhouden tot ademhalingsoefeningen: het is nogal wat. En wanneer je al jarenlang op dezelfde toon met anderen in gesprek gaat, dan kan het behoorlijk pittig zijn om dit te veranderen. Maar het is heus niet onmogelijk. Vind je het lastig om tips uit een artikel toe te passen in je dagelijks leven en op de werkvloer? Volg dan een training!
Tijdens de 1-daagse cursus gesprekstechnieken leer je de beste inzichten en praktische technieken die je nodig hebt om helder te communiceren en een prettige gesprekspartner te zijn. Iemand die helder communiceert, duidelijk zijn standpunt geeft, maar die ook een luisterend oor biedt en op een constructieve manier tot oplossingen weet te komen. Je voelt ‘m al aankomen, dit is dus niet op een agressieve toon.
Conclusie
Ben jij op de werkvloer de persoon die mensen aan moet sturen, belangrijke gesprekken moet voeren of simpelweg regelmatig aan het woord bent? Dan kan het voorkomen dat je dit op een verhitte manier doet. Agressieve communicatie komt vaker voor dan je denkt – en heeft niet altijd iets te maken met slaan, schoppen en spugen. Dit gedrag is afkomstig van verschillende factoren, zoals stress, frustratie of persoonlijke invloeden. Vervelend, want de gevolgen zijn ernstiger dan je denkt. Zo kunnen medewerkers die het slachtoffer zijn van dit gedrag zich onzeker en angstig gevoelen. En de werkprestaties? Die zullen er ook niet door floreren.
Ben je iemand die agressief communiceert, dan is er gelukkig genoeg aan te doen. Omgaan met agressie doe je door bepaalde gesprekstechnieken toe te passen, zo zal je communicatie een stuk minder heftig worden. Oefening baart kunst, maar het is zeker niet onmogelijk!
Veelgestelde vragen over agressieve communicatie
-
Welke 3 vormen van agressie zijn er?
Agressiviteit heeft namelijk niet altijd wat te maken met hooligans met agressieproblemen, typisch gedrag van een alcoholist of gespierde mannen in een boksring. Misschien beeld je je agressief gedrag van een boze man in, maar ook vrouwen kunnen zich schuldig maken aan agressieve communicatie. Er zijn drie verschillende soorten agressie:
- Verbale agressie, hierbij wordt iemand beledigd of gekleineerd. Denk aan kwetsende of gemene opmerkingen, schelden of dreigende opmerkingen.
- Fysieke agressie houdt in dat er lichamelijke handelingen uitgevoerd worden. Denk aan duwen, schoppen, spugen, slaan of andere vervelende vormen van geweld. Er wordt schade of pijn aangericht bij de ander.
- Relationele agressie of sociale agressie. Dit gaat over acties die gericht zijn op het schaden van iemands reputatie of relaties. Denk aan manipuleren, valse geruchten verspreiden of roddelen.
-
Wat is een ander woord voor agressief?
Het woord agressief kent een aantal synoniemen, namelijk: aanvallend, strijdlustig, gewelddadig, vijandig en opdringerig.
Wie zijn wij? | Tijdwinst.com
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat gespecialiseerd is in slimmer (samen) werken. Daarvoor bieden we je diverse (online) trainingen aan. Van time management tot snellezen. Nieuwsgierig? Bezoek onze website of blogs en schrijf je snel in voor een van onze trainingen.
Populaire trainingen:
- 1-daagse training Time Management
- 1-daagse training Assertiviteit
- 1-daagse training Gesprekstechnieken
- 1-daagse training Feedback geven
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken
