Je kent het wel: je staat op een verjaardag met een lauwe cola in de hand tegenover iemand die je vaag herinnert van de middelbare school. Het gesprek sleept zich voort, jij doet je best, zij kijkt alsof je haar net hebt gevraagd haar hypotheek over te sluiten. Onhandige stiltes, flauwe glimlachjes, en ergens halverwege vraag je jezelf af: ligt dit aan mij? Het korte antwoord: nee. Het lange antwoord: nee, maar je kunt er wél iets aan doen. Sociaal zijn is geen aangeboren superkracht. Communicatievaardigheden kun je leren, net als koken of parallelparkeren. En gelukkig zijn de basisregels simpeler dan je denkt.
Wat komt aan bod:
- Wat zijn communicatievaardigheden eigenlijk?
- De basisprincipes van een goed gesprek
- Communicatievaardigheden: in welke situaties zijn ze onmisbaar?
- De bekendste communicatievaardigheden
- Wil je hier écht goed in worden?
Wat zijn communicatievaardigheden eigenlijk?
Communicatievaardigheden zijn precies wat het woord zegt: vaardigheden om effectief met anderen te communiceren. Ze zorgen ervoor dat je boodschap aankomt, de ander zich gehoord voelt, en je niet afdwaalt in wazige monologen of ongemakkelijke stiltes.
Ze zijn net zo bruikbaar tijdens een sollicitatie als bij een goed gesprek aan de keukentafel. Je gebruikt ze om duidelijk te zijn, respectvol te blijven én om niet over te komen als een hork met een agenda. Oftewel: met goede communicatievaardigheden word je die persoon die mensen onthouden als “fijn om mee te praten” in plaats van “hè hè, dat gesprek is voorbij”.
De basisprincipes van een goed gesprek (oftewel: hoe voorkom je communicatief geklungel)
Gesprekken voeren doen we allemaal, elke dag. Maar écht goede gesprekken—die waarbij je denkt: hé, dit liep soepel, er was connectie, ik kwam uit m’n woorden en het was zelfs interessant—die zijn zeldzamer dan een vergadering die écht om 11:00 begint. Goede gesprekken beginnen niet bij een gladde babbel of een slimme grap. Ze beginnen bij een paar fundamentele principes. Hier zijn ze, met uitleg waar je écht wat aan hebt:
1. Luisteren (nee, niet knikken terwijl je al aan je comeback denkt)
Echt luisteren is zeldzaam. De meeste mensen doen aan “luister-theater”: ze kijken geïnteresseerd, knikken braaf, maar in hun hoofd zijn ze al een betoog aan het voorbereiden of bedenken welke pastasaus ze vanavond maken.
Actief luisteren is andere koek. Het betekent:
- Je laat de ander uitpraten zonder te onderbreken.
- Je stelt tussendoor vragen die over de ander gaan, niet over jezelf.
- Je vat samen wat je hebt gehoord, zodat je checkt of je het goed begrepen hebt.
- Je laat met je lichaamstaal zien dat je er bij bent (geen telefoon, geen starende blik over de schouder).
Waarom dit werkt? Mensen voelen zich gehoord, en dat is zeldzaam genoeg om oprecht waardering te oogsten. Het is een van de snelste manieren om vertrouwen op te bouwen. En je steekt er nog wat van op ook.
2. Spreken (kort, krachtig, en to the point – je bent geen audioboek)
Praten kan iedereen. Maar goed praten—zodanig dat je boodschap blijft hangen zonder dat mensen halverwege mentaal uitstappen—dat is een vak.
Hoe doe je dat?
- Wees duidelijk. Wat wil je precies zeggen? Zeg dat. Niet vijf keer om de kern heen draaien.
- Wees beknopt. Minder woorden, meer inhoud. Kill your darlings.
- Let op hoe je het zegt. Je toon, tempo en stemgebruik bepalen of je zelfverzekerd of zenuwachtig overkomt. Varieer. Spreek met intentie.
En nee, dit gaat niet alleen over toespraken of sollicitaties. Ook bij de lunch of aan de telefoon wil je niet overkomen als iemand die zichzelf graag hoort praten.
3. Non-verbale communicatie (alles wat je zegt, zonder woorden)
Je gezicht, je houding, je handen—die praten ook mee. Soms zelfs harder dan je stem. Als je zegt “ik luister” maar je kijkt alsof je een belastingaanslag leest, geloof je gesprekspartner je niet.
Let dus op het volgende:
- Lichaamstaal: open houding, rechte rug, geen gekruiste armen als schild.
- Oogcontact: genoeg om betrokkenheid te tonen, niet zoveel dat je een staring contest start.
- Gebaren: gebruik je handen om iets kracht bij te zetten. Niet om wild te fladderen alsof je opstijgt.
- Gezichtsuitdrukking: glimlach als het kan, frons als het moet. Laat zien dat je meeleeft.
Non-verbaal gedrag is vaak onbewust, maar je kunt het trainen. En het loont: mensen beslissen razendsnel of ze je vertrouwen—vaak nog voordat je iets gezegd hebt.
4. Empathie tonen (zonder je eigen mening direct erdoorheen te jassen)
Je hoeft geen therapeut te zijn om empathie te tonen. Het gaat erom dat je laat merken dat je snapt waar de ander zit—zonder meteen met oplossingen of jouw eigen anekdote te komen.
Goede empathie in een gesprek betekent:
- Je laat merken dat je hoort wat iemand zegt én begrijpt hoe het voor hem/haar voelt.
- Je stelt je oordeel uit. Dus niet: “Tja, ik vind dat ook altijd onzin.”
- Je stelt vragen die laten zien dat je je inleeft, zoals: “Wat deed dat met je?” of “Wat hoopte je dat er zou gebeuren?”
Wat je beter niet doet:
- “Dat had ik laatst ook!” (onmiddellijk de aandacht weer naar jezelf trekken)
- “Joh, komt wel goed.” (afkappen zonder erkenning)]
- “Misschien moet je gewoon even…” (ongevraagd advies – de sluipmoordenaar van empathie)
Communicatievaardigheden: in welke situaties zijn ze onmisbaar?
Laten we het beestje bij de naam noemen: goede communicatievaardigheden zijn niet optioneel. Je hebt ze nodig. Altijd. Overal. En nee, dat is geen overdreven marketingpraatje. Of je nu je schoonvader geruststelt, een collega feedback geeft of een klant overtuigt dat jouw oplossing wél werkt — je redt het niet op alleen charme en gezond verstand. Communicatievaardigheden zijn het gereedschap voor elk gesprek waar je niet als een sociale stuntelaar uit wil komen.
- Functionele gesprekken – Denk: vergaderingen die niet verzanden in eindeloze monologen. Op de gemiddelde werkvloer worden meer woorden verspild dan koffiebonen. Gesprekken kabbelen voort, vergaderingen slepen zich door de agenda en iemand die “even kort iets wil delen” eindigt met een 20 minuten durende monoloog. Zonde van je tijd. Zonde van je energie. En zonde van de boodschap.
- Moeilijke gesprekken – Denk: feedback geven zonder ruzie te krijgen. We hebben ze allemaal wel eens: van die gesprekken waar je liever een wortelkanaalbehandeling voor inplant. Denk aan slecht-nieuwsgesprekken, het benoemen van gedrag dat schuurt, of het oplossen van een conflict dat al een tijdje onder het oppervlak borrelt. En precies daar komt het erop aan. Want wat je zegt is belangrijk — maar hóé je het zegt, bepaalt of je samen de boel oplost of dat het gesprek eindigt in een koude oorlog.
- Motiverende gesprekken – Denk: iemand in beweging krijgen zonder te drammen. Soms moet je iemand meekrijgen in een verandering, zonder de boel op te dringen. Denk aan gesprekken met collega’s die vastlopen, teamleden die twijfelen of cliënten die op een kruispunt staan.
- Persuasieve gesprekken – Denk: overtuigen zonder glad te worden. Wil je dat iemand jouw idee omarmt? Of dat je leidinggevende eindelijk instemt met jouw plan? Dan heb je meer nodig dan argumenten — je hebt overtuigingskracht nodig. En die begint niet met praten, maar met luisteren.
Kortom: communicatievaardigheden zijn het Zwitsers zakmes van het dagelijks leven. Niet alleen voor HR-managers of coaches, maar voor iedereen die wel eens met een ander mens praat. Van de koffieklets tot de exitgesprekken — als je weet wat je doet, maak je van elk gesprek een kans. En als je het níét weet, maak je van elk gesprek een risico.
Wil je liever tot die eerste categorie behoren? Dan is het tijd om je communicatievaardigheden serieus te nemen. En ja, daar helpen wij je graag bij.
De bekendste communicatievaardigheden (a.k.a. je nieuwe superpowers)
Er zijn mensen die ogenschijnlijk moeiteloos gesprekken voeren, zelfs in lastige situaties. Ze lijken altijd te weten wat ze moeten zeggen – én hoe ze het moeten zeggen. Slecht nieuws brengen zonder drama? Check. Feedback geven zonder dat iemand in de verdediging schiet? Ook check. Die mensen hebben geen magische gave. Ze gebruiken gesprekstechnieken. En jij kunt dat ook.
Hieronder vind je de belangrijkste technieken die jouw communicatie transformeren van ‘mwah’ naar ‘wow’.
1. ORBS – de Zwitsers zakmes onder de gesprekstechnieken
ORBS staat voor: Open vragen stellen, Reflectief luisteren, Bevestigen en Samenvatten. Deze techniek wordt veel gebruikt in motiverende gespreksvoering, omdat hij ruimte biedt, begrip toont én het gesprek op een prettige manier verdiept.
Open vragen stellen
Open vragen zijn vragen die beginnen met hoe, wat of waarom (hoewel die laatste soms te confronterend kan zijn). Ze nodigen uit tot nadenken en vertellen.
- “Wat ging er door je heen toen dat gebeurde?”
- “Hoe heb je dat ervaren?”
- Vermijd gesloten vragen als: “Was je boos?” Die leveren alleen een ja of nee op – einde gesprek.
Reflectief luisteren
Herhaal of parafraseer wat de ander zegt. Daarmee laat je zien dat je écht luistert én dat je de ander begrijpt. “Dus je voelde je buitengesloten omdat je niet werd meegenomen in dat overleg?” Dit is geen papegaaienwerk, het is een teken van aandacht.
Bevestigen
Mensen willen zich gezien en erkend voelen. Dus als iemand zich kwetsbaar opstelt, bevestig dat dan.
- “Ik merk dat je hier echt over hebt nagedacht.”
- “Knap dat je dit deelt.”
Samenvatten
Aan het eind (of halverwege) van een gesprek: vat samen wat er is besproken. Dat voorkomt misverstanden en zorgt dat jullie op één lijn zitten. “Als ik het goed begrijp, wil je dus meer betrokken worden bij het project en zoek je duidelijkheid over je rol?”
2. LSD – nee, niet de drug. Wel verslavend goed in gesprekken
De LSD-methode staat voor: Luisteren, Samenvatten, Doorvragen. Een klassieker in de wereld van communicatie, en niet zonder reden.
Luisteren
Klinkt simpel, maar het is verdomd moeilijk. Je luistert niet om te reageren, maar om te begrijpen. Geen onderbrekingen. Geen invullingen. Laat de ander praten. Volledig. Zonder je eigen gedachten erdoorheen te fietsen.
Samenvatten
Herhaal in je eigen woorden wat de ander zegt. Zo check je of je het goed begrepen hebt én voelt de ander zich gehoord. “Dus je hebt het gevoel dat je bijdrage niet serieus genomen wordt?”
Doorvragen
Dé remedie tegen oppervlakkigheid. Met slimme vervolgvragen graaf je dieper – zonder opdringerig te worden.
- “Wat bedoel je precies met ‘druk’?”
- “Wat zou voor jou een betere situatie zijn?”
Gebruik LSD als je merkt dat een gesprek oppervlakkig blijft, of als je merkt dat iemand wel iets zegt, maar eigenlijk meer bedoelt.
3. De 4G-methode – feedback zonder gezichtsverlies
Wil je feedback geven zonder dat je gesprekspartner zich aangevallen voelt? Dan is de 4G-methode je beste vriend. Het helpt je om kritiek te geven zonder te veroordelen. De vier G’s:
Gedrag
Beschrijf concreet wat je hebt gezien of gehoord, zonder oordeel.
- “Ik merk dat je de laatste drie dagen te laat binnenkomt.”
- Niet: “Je bent altijd zo slordig.”
Gevoel
Vertel wat het met jou doet. Houd het bij jezelf: “Dat maakt me bezorgd, want het verstoort de start van de werkdag.”
Gevolg
Leg uit wat de impact is van het gedrag: “Doordat je te laat bent, schuiven de andere taken ook op en ontstaat er stress in het team.”
Gewenst gedrag
Maak duidelijk wat je wél graag zou zien:“Ik zou het waarderen als je op tijd kunt zijn, zodat we samen sterk starten.”
Duidelijk. Respectvol. Effectief. En je voorkomt het klassieke “ja maar jij dan”-verhaal.
4. De Roos van Leary – gedrag roept gedrag op
Gedrag is besmettelijk. Dat is de kern van de Roos van Leary, een model dat laat zien hoe jouw houding invloed heeft op die van de ander.
Het model kent twee assen:
- Boven – Onder (dominantie)
- Samen – Tegen (relatiegerichtheid)
Gedraagt iemand zich dominant en controlerend (boven/tegen)? Dan is de kans groot dat jij – bewust of onbewust – in de ondergeschikte rol schiet.
De truc? Door jouw gedrag aan te passen, beïnvloed je dat van de ander.
Voorbeeld 1:
Je stagiaire is opstandig en gaat overal tegenin. In plaats van terug te boksen, schakel je over naar samen-gedrag: “Wat vind jij een slimme aanpak voor dit project?” Resultaat: de weerstand zakt, en de samenwerking krijgt lucht.
Voorbeeld 2:
Je collega is teruggetrokken en zegt bijna niets in vergaderingen. Jij stelt je afhankelijk op, vraagt expliciet naar zijn mening, en toont oprechte waardering als hij wat zegt. “Wat vind jij van dit idee? Ik ben benieuwd naar jouw visie.” Zo nodig je hem uit om uit zijn schulp te kruipen – zonder druk.
De Roos van Leary is een gouden tool als je merkt dat gesprekken stroef verlopen of steeds in dezelfde negatieve dynamiek blijven hangen.
5. NIVEA – Niet Invullen Voor Een Ander
Een van de grootste communicatieblunders is denken dat je weet wat de ander bedoelt. Of voelt. Of denkt. Spoiler: dat weet je meestal niet.
Daarom: NIVEA. Niet Invullen Voor Een Ander.
We maken voortdurend aannames – soms gebaseerd op ons verleden, onze angsten of onze filters. “Hij kijkt boos, dus hij zal me wel stom vinden.” Misschien had hij gewoon honger.
Wat doe je dan wél? Check het. Vraag door. Geef ruimte.
- “Ik merk dat je stil bent. Hoe gaat het met je?”
- “Je zegt dat het ‘wel oké’ is – wat bedoel je daar precies mee?”
Met NIVEA voorkom je ruis. En misverstanden. En ruzies die nergens over gaan.
Wil je hier écht goed in worden?
Communicatievaardigheden zijn net als een spier: je hebt ze van nature in de basis, maar zonder training blijf je hangen op het niveau “red je wel mee, maar sprankelt niet”. Als je écht sterk wil worden in gesprekken voeren—of dat nou op je werk is, tijdens onderhandelingen, in conflictsituaties of gewoon aan de keukentafel—dan is oefenen niet optioneel. Het is essentieel.
Misschien denk je: Maar ik klets toch dagelijks? Dan oefen ik toch al?
Nee. Dagelijks praten betekent nog niet dat je effectief communiceert. Net zoals dagelijks wandelen je geen marathonloper maakt. Je ontwikkelt pas gespreksvaardigheden als je bewust bezig bent met hoe je communiceert, en bereid bent daar scherper en beter in te worden.
En daar wringt ‘m bij veel mensen de schoen: we leren wel hoe we een presentatie moeten geven of een jaarplan moeten schrijven, maar niemand leert je hoe je:
- Een gesprek voert zonder erin te verdwijnen.
- Iemand overtuigt zonder te drammen.
- Feedback geeft zonder ongemakkelijk geschuifel.
- Iemand helpt veranderen zónder weerstand te triggeren.
- Of je grenzen aangeeft zonder te klinken als een passief-agressieve LinkedIn-quote.
Wil je die skills wél onder de knie krijgen? Dan is een training geen luxe, maar een slimme investering. Tijdens onze 1-daagse training Gesprekstechnieken leer je precies dát:
- Hoe je op een natuurlijke manier structuur aanbrengt in een gesprek.
- Hoe je helder en zelfverzekerd communiceert – ook als de ander dat niet doet.
- Hoe je omgaat met lastige types, zónder zelf lastig te worden.
- Hoe je motiverend, overtuigend én empathisch kunt zijn – tegelijk.
Je krijgt geen toneelstukjes of zweverige theorieën. Wel praktische tools, scherpe feedback en volop oefenmomenten in een veilige setting, zodat je de technieken direct leert toepassen. Mét effect.
Na deze dag weet je:
- Hoe gesprekken ontsporen – en hoe je ze weer op de rails krijgt.
- Hoe je jezelf professioneel, duidelijk en krachtig uitdrukt.
- Hoe je elk gesprek voert met rust, richting en resultaat.
En misschien nog wel het belangrijkste: je krijgt het vertrouwen dat je elk gesprek aankan. Of het nu om een slechtnieuwsgesprek, teamoverleg of spontaan koffiepraatje gaat.
Kortom: wil je stoppen met aanrommelen in gesprekken? Kom dan trainen. Schrijf je vandaag nog in voor onze 1-daagse training Gesprekstechnieken – en laat je communicatie net zo scherp zijn als je intenties.
Wie zijn wij? | Cursus Gesprekstechnieken
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
